Czwartek – Wzniesienie w Lublinie
Czwartek to historyczne wzniesienie zlokalizowane w obrębie lubelskiego Śródmieścia, usytuowane na północ od Starego Miasta. To miejsce ma ogromne znaczenie w historii Lublina, będąc jednym z najstarszych fragmentów miasta. Jego strategiczna lokalizacja przy trakcie prowadzącym na Ruś czyniło z niego istotny punkt na mapie handlowej i komunikacyjnej regionu.
Geografia Czwartka
Wzniesienie Czwartek jest częścią wierzchowiny lessowej, której granice wyznaczają ulice: Czwartek od północy, Podzamcze od wschodu, Ruska od południa oraz Lubartowska od zachodu. Teren ten, położony nad doliną dolnej Czechówki, jest charakterystyczny dla regionu, gdzie doliny rzek łączą się z wyżej położonymi obszarami. To naturalne ukształtowanie terenu miało wpływ na rozwój osadnictwa oraz architektury w tym rejonie.
Historia Czwartka
Początki osadnictwa na wzgórzu Czwartek sięgają VI wieku, kiedy to pojawiły się pierwsze osady. Archeologiczne znaleziska, takie jak pozostałości chat i palenisk, świadczą o życiu ludzi zamieszkujących ten obszar w czasach prehistorycznych. Wzgórze sąsiaduje z innymi historycznymi osadami Lublina, takimi jak Zamkowe, Staromiejskie czy Grodzisko.
Kościół pw. św. Mikołaja
Na Czwartku znajduje się kościół pod wezwaniem św. Mikołaja, którego historia sięga prawdopodobnie X wieku. Mówi się, że pierwszy kościół mógł być zbudowany z inicjatywy Mieszka I w miejscu dawnego chramu pogańskiego. Choć hipoteza ta nie została jednoznacznie potwierdzona, to jednak obecność tego miejsca kultu wskazuje na religijne i społeczne znaczenie Czwartka jako miejsca spotkań mieszkańców. Św. Mikołaj jest patronem kupców i dzieci, co może sugerować handlowy charakter tej osady w przeszłości.
Targi i rozwój społeczny
Nazwa wzgórza „Czwartek” wywodzi się od regularnych targów odbywających się w każdy czwartek, które przyciągały kupców oraz mieszkańców okolicznych miejscowości. W drugiej połowie XVI wieku Czwartek był znany jako wieś duchowna i rozwijał się jako centrum rzemiosła – istniały tu cechy szewski, piekarski oraz krawiecki. Współczesna historia dokumentuje również istnienie szkoły oraz szpitala dla osób ubogich przy kościele św. Mikołaja.
Trudne czasy i odbudowa
W ciągu swojej historii Czwartek był wielokrotnie niszczony, częściowo ze względu na brak umocnień obronnych. Mimo licznych zagrożeń jedynym zachowanym elementem historycznym pozostaje kościół. W XIX wieku zaczęła się modernizacja terenu – powstały kamienice czynszowe oraz zabudowy o charakterze dworkowym. Niestety większość z nich została zniszczona podczas II wojny światowej.
Nowoczesność Czwartka
Po 1958 roku na wzgórzu Czwartek rozpoczęto budowę nowych budynków mieszkalnych. Powstały bloki o różnych wysokościach, które zmieniły krajobraz tej historycznej części Lublina. Dziś można tam znaleźć zarówno nowoczesne budownictwo mieszkalne, jak i tradycyjne
Artykuł sporządzony na podstawie: Wikipedia (PL).